Tiên Lãng - Bài học lòng dân

Nam Nguyên, phóng viên RFA
2012-02-03

Báo chí chính thống ở Việt Nam tiếp tục “nóng” khi chính quyền Hải Phòng phản đòn chống đỡ. Vụ Tiên Lãng nay trở thành một vấn đề quốc gia và sự báo động về những hành động kiểu cường hào ác bá thời thực dân.

Photo courtesy of baohaiphong.com

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và 

lãnh đạo thành phố Hải Phòng thị sát 

thực địa khu vực quy hoạch dự án 

sân bay quốc tế tại xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng.

Chính quyền bội tín

Chiều 2/2 GS Nguyễn Minh Thuyết nguyên đại biểu Quốc hội lên tiếng trên VietNam Net cảnh báo là Việt Nam đã có bài học về lòng dân từ sự kiện Thái Bình 1997 nhưng lâu dần đi vào quên lãng, nếu vụ Tiên Lãng cũng bị lãng quên thì là sự kết thúc. Nguyên văn lời GS Thuyết “quên lần này là hỏng hẳn.”

Vụ cưỡng chế tịch thu đất được mô tả là trái luật xảy ra ngày 5/1 ở Tiên Lãng Hải Phòng, chính là câu chuyện oan uổng của đại gia đình Đoàn Văn Vươn, họ là những người mà báo chí và người dân gọi là anh hùng lấn biển đắp đê bồi đắp bãi hoang, đổ mồ hôi công sức lẫn tiền bạc trong gần chục năm để đầu tư nuôi trồng thủy sản.

Nhưng nay anh hùng trở thành kẻ tội đồ, bị truy tố về tội giết người, chống người thi hành công vụ, nhà cửa bị san bằng, đầm thủy sản bị tháo nước và cướp đoạt hơn 1 tỷ đồng cá và cua. Trong vụ này ý kiến của cựu chủ tịch nước Lê Đức Anh và nhiều nhân vật khác cho thấy chính quyền sai phạm có hệ thống và người dân bị dồn vào đường cùng phải chống lại lực lượng cưỡng chiếm làm cho 6 công an bộ đội bị thương. 

GS Thuyết nói rằng ông muốn góp thêm ý kiến với công luận rằng, bên cạnh hành vi thu hồi đất trái pháp luật, chính quyền huyện Tiên Lãng còn bội tín với dân, thể hiện qua việc lập biên bản hòa giải tại tòa án đồng ý cho dân tiếp tục thuê đất để dân rút đơn kiện, rồi bất ngờ đem lực lượng đến cưỡng chế. GS Thuyết nói, đây là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, không thể chấp nhận được, làm mất đi tính chính danh của chính quyền.

Cùng về vấn đề này, Trả lời Nam Nguyên, Sử gia Dương Trung Quốc đại biểu Quốc hội đơn vị Đồng Nai nhận định rằng, nếu các nhà hành pháp thực thi đúng pháp luật thì chắc chắn có vấn đề của pháp luật, nếu thực thi sai thì Quốc hội phải nắm vai trò giám sát cho tốt. Đại biểu Dương Trung Quốc nhấn mạnh:

“Cho đến giờ vẫn chưa thấy ý kiến của các đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng, trong đó có Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng là đại biểu quốc hội và các tổ chức dân cử như hội đồng nhân dân. Tôi cho rằng Luật đất đai Việt Nam ban hành 2003 và sửa đổi, rõ ràng sau khi phát huy được mặt tích cực của nó rồi thì đã bộc lộ những hạn chế, những bất cập và quan trọng nhất là quyền của người dân ở đây là người nông dân. Chúng tôi nghĩ là nên sớm xem xét sửa đổi Luật này cho nó thích hợp.”

VnExpress bản tin trên mạng ngày 31/1/2012 dẫn nhập một bài viết theo đó “Vụ Tiên Lãng phải chăng là lời cảnh báo về những con sóng ngầm trong lòng dân đã xuất hiện, nếu vụ việc không được nhanh chóng giải quyết thấu tình đạt lý”. Tờ báo mạng đã trích một đoạn trong nhật ký về chuyến giám sát tại Hải Phòng của Luật sư Lê Đức Tiết, Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật-Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Mất lòng tin của dân

Căn nhà của gia đình ông Đoàn Văn Vươn bị chính quyền phá.

Theo LS Nguyễn Văn Hậu, Phó chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM, đây là một việc gây ra hậu quả rất nghiêm trọng trải qua gần 6 năm mà công tác kiểm tra của các cấp từ thành phố tới Hội đồng nhân dân cấp huyện cho thấy công tác giám sát kiểm tra ở địa phương thực hiện là chưa được bao nhiêu và đặt ra nhiệm vụ là phải hoàn thiện pháp luật, khi biết rõ sai phạm là phải xử lý nghiêm minh. LS Nguyễn Văn Hậu nhấn mạnh:

“Nhà nước Việt Nam là nhà nước bởi dân, do dân và vì dân thì phải xử lý nghiêm những cán bộ làm thiệt hại quyền lợi của người dân. Và để chính quyền phải giữ chữ tín với dân thì đây là một cốt lõi trong việc quản lý nhà nước. Lòng dân không bao giờ mua được, chỉ có thể đổi được bằng chữ tín. Cho nên việc xảy ra ở huyện mà không xử lý nghiêm thì sẽ mất lòng tin của dân. Đây là một vụ để thực thi nghiêm pháp luật về đất đai, trong lúc Quốc hội đang chuẩn bị xem xét thì cần phải xem xét một cách toàn diện và mỗi người đều bình đẳng trước pháp luật cho dù người đó là ai.”              

Là một người chịu nhiều hậu quả nặng nề vì đã dám đòi hỏi sự minh bạch và tố cáo những sai trái, nhà giáo Đỗ Việt Khoa ở Hà Nội nhận định:

“Vụ Tiên Lãng Hải Phòng chỉ là giọt nước tràn ly đẩy người ta vào đường cùng và nó khác ở chỗ là có nổ súng còn hàng nghìn vụ khác, người dân người ta không đủ dũng cảm để nổ súng vào những kẻ cướp đất đó. Thế thì cũng không hề ngạc nhiên khi sự việc đã xảy ra từ hai chục ngày nay nhưng chính quyền huyện Tiên Lãng, chính quyền thành phố Hải Phòng và chính quyền xã Vinh Quang mọi cấp đều trả lời dối trá lươn lẹo mang tính chất bao che bao biện cho các hành vi của nhau.

Thật là ngạc nhiên khi mà ở một đất nước chính quyền nói của dân do dân vì dân mà chính quyền lại không bảo vệ được quyền lợi chính đáng của người dân. Nếu cứ như tình hình giải quyết vụ việc ở Tiên Lãng hay là các nơi trên cả nước trong các năm vừa rồi thì tôi nghĩ rằng là nó tiềm ẩn quả bom nổ chậm, trên báo chí cũng đang coi là vụ thử thách lòng dân với chính quyền.”   

Nhà nước Việt Nam là nhà nước bởi dân, do dân và vì dân thì phải xử lý nghiêm những cán bộ làm thiệt hại quyền lợi của người dân. Lòng dân không bao giờ mua được, chỉ có thể đổi được bằng chữ tín.

LS Nguyễn Văn Hậu

Sự kiện tất cả báo chí chính thống ở Việt Nam đều tích cực đưa tin về vụ Tiên Lãng phản ánh những ý kiến cho thấy sự vi phạm pháp luật về quản lý đất, giao đất và thu hồi đất. Một chuỗi thực thi pháp luật sai trái dẫn tới sự kiện 5/1, một gia đình đã bỏ cả chục năm công sức lao động cũng như tiền bạc để lấn biển đắp đê bồi lấp bãi bồi, nay mất tất cả và anh hùng trở thành kẻ tội đồ một cách nghiệt ngã. 

Ông Nguyễn Quốc Thái, nguyên tổng thư ký báo Doanh Nghiệp hiện sống ở TP.HCM nhận định, báo chí đồng loạt đưa tin là có sự đồng ý của nhà nước. Ông nói:

“Đối với một chính quyền như Huyện Tiên Lãng có những hành động như vậy nếu có một thế lực nào đó bao che nâng đỡ thì càng gây thêm phẫn nộ mà thôi. Báo chí lên tiếng để bảo vệ sự thật, sự công bằng đồng thời cũng để xoa dịu dự luận đã quá bức xúc vì sự đàn áp cưỡng bách người dân một cách tồi tệ như vậy. Việc một công dân dùng vũ khí chống lại cơ quan nhà nước thì sẽ được xét xử nhưng động cơ để người dân ấy dùng vũ khí chống lại những kẻ nhân danh nhà nước để áp bức và đàn áp họ một cách vô cớ và phi nhân như vậy thì trong phiên tòa đó cũng phải cân nhắc và xét xử.

Việt Nam có một câu tục ngữ rất hay là con giun xéo lắm cũng quằn, bất cứ sự việc nào mà đưa đẩy người dân đến tình trạng như ông Đoàn Văn Vươn thì cũng bị đáp trả và đây là một tín hiệu để cho những người cầm quyền địa phương biết rằng phải cân nhắc trước bất cứ hành động nào đối với người dân vì những quyền lợi của họ.”    

Nhà nước sai, dân lãnh đủ

Gia đình chị Thương, Hiền dựng tạm lều bạt trên sàn nhà cũ để ở. Photo courtesy of TTO

Báo Dân Việt điện tử ngày 2/2 có bài với tựa “cần xem xét trách nhiệm hình sự của lãnh đạo Huyện Tiên Lãng”. Tờ báo trích lời cựu đại tá an ninh Đinh Đình Phú, người đã về tận xã Vinh Quang để tìm hiểu vụ việc và tiếp xúc với người dân địa phương.  Ông Phú nói rằng có trình bày sự việc lên nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu và nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Vũ Quốc Hùng. Ông Đinh Đình Phú cho rằng, lãnh đạo Hải Phòng cần phải nhìn rõ bản chất sự việc, đừng cho là dân chống lại chính quyền mà phải nhìn thấy, việc này do dân bị đẩy đến đường cùng mà có phản ứng tự vệ, chống đối lại một số người lợi dụng chính quyền.

Những điểm quan trọng trong vụ Tiên Lãng vẫn đang bị chính quyền giải thích một cách bất nhất, như về thời hạn giao đất ít hơn luật qui định, việc cho xe ủi phá sập nhà của gia đình ông Vươn bên ngoài khu vực cưỡng chế, nghi vấn về việc xã hội đen được giao quản lý đầm của ông Vươn sau khi tịch thu. Những bất nhất quanh co của vụ cho xe ủi phá sập nhà ông Vươn, theo Tuổi trẻ Online tại cuộc họp báo ngày 12/1 do TP Hải Phòng tổ chức, chủ tịch UBND Huyện Tiên Lãng lúc đó nói là, ngôi nhà hai tầng bị phá vì đó  là nơi các đối tượng chống đối ẩn nấp. Đến ngày 17/1 tại cuộc họp giao ban báo chí ở Bộ Thông tin Truyền thông, ông Đỗ Trung Thoại, Phó chủ tịch UBND Thành phố Hải Phòng lại nói rằng người dân bức xúc phá nhà ông Vươn. Còn Giám đốc Công an Hải Phòng đại tá Đỗ Hữu Ca thì lên Đài Phát Thanh VOV để tự khen ngợi về cuộc hành quân hợp đồng tác chiến cực kỳ hay mà ông nói là có thể viết thành sách.
Trong cuộc phỏng vấn của chúng tôi, Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc nhận định:

Cái xảy nảy cái ung như các cụ nói thì không lường trước các hậu quả được, ngay chuyện sử dụng lực lượng để giải quyết đã là một cái sai và là điều phải hết sức cảnh tỉnh.

ĐBQH Dương Trung Quốc

“Cái xảy nảy cái ung như các cụ nói thì không lường trước các hậu quả được, ngay chuyện sử dụng lực lượng để giải quyết đã là một cái sai và là điều phải hết sức cảnh tỉnh.”

Gần một tháng sau vụ hành quân cưỡng chiếm đầm ông Vươn, ngày 1/2 lần đầu tiên ông Dương Anh Điền Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng  tiếp xúc với  báo chí, hứa hẹn sẽ sớm công bố thông tin sau khi cho tiến hành kiểm tra 3 việc, quá trình giao đất, quá trình tiến hành cưỡng chế thu hồi đất và hậu cưỡng chế. 
Ông Điền được Vietnam Net trích lời nói rằng, sẽ không bao che cấp dưới. Tổ chức, cá nhân nào vi phạm pháp luật trong vụ cưỡng chế đất đầm của ông Đoàn Văn Vươn sẽ được xử lý nghiêm theo pháp luật. Ông Điền cũng nói đã giao cho cơ quan chức năng tiến hành làm rõ vụ phá sập nhà và đánh bắt tôm cá của gia đình Đoàn Văn Vươn nhưng Chủ tịch Hải phòng cũng nhấn mạnh, việc chống người thi hành công vụ thì phải xử lý nghiêm. Người đứng đầu Thành phố Hải Phòng không hề đề cập gì tới vấn đề tình tiết giảm nhẹ mà các luật gia cũng như các tổ chức hội nhiều lần nhấn mạnh.