Hiệp định an ninh, quốc phòng Mỹ-Úc
Mặc Lâm, biên tập viên RFA
2011-11-17
Chuyến công du hai ngày của Tổng Thống Barack Obama tại Úc đang là tâm điểm chú ý của các nước trong khu vực vì vai trò quan trọng của Úc đối với Châu Á Thái bình dương.
Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama và bà Thủ tướng Úc Julia Gillard
trả lời báo chí tại Canberra, Australia ngày 16 tháng 11, 2011.
Thỏa thuận để Hoa Kỳ đặt quân đội thường trực tại Úc cũng như xét lại việc bán Uranium cho Ấn Độ là hai đề tài có thể gây bất lợi cho Trung Quốc. Mỹ, Úc, Ấn đang tạo vành đai Thái Bình Dương-Ấn Độ Dương nhằm khống chế những ý đồ quân sự của Trung Quốc là điều đang diễn ra công khai.
Mặc Lâm phỏng vấn ông Lưu Tường Quang nguyên giám đốc hệ thống phát thanh SBS toàn liên bang Úc để tìm hiểu thêm chi tiết
Một Okinawa tại Úc?
Mặc Lâm: Thưa anh, Tổng thống Barak Obama đang có mặt tại Úc và thế giới theo dõi rất kỹ những hoạt động của ông trong chuyến đi này. Anh nhận xét thế nào về chuyến công du của Tổng thống Obama trong bối cảnh hiện nay?Lưu Tường Quang: -Đây là chuyến công du đầu tiên của ông Barack Obama tại Úc. Nếu nói một cách vắn tắt thì tôi nghĩ rằng chuyến đi này có ba mục tiêu. Thứ nhất là hợp tác hữu nghị về quốc phòng và an ninh giữa Mỹ và Úc dưới hiệp định hợp tác quốc phòng gọi là ANZUS nhân dịp kỷ niệm 60 năm của hiệp ước này.
Đây là lần đầu tiên mà Hoa kỳ và Úc đã đồng ý để cho quân đội Mỹ đồn trú thường trực trên lãnh thổ Úc và thứ ba là tổng thống Obama nhân chuyến đi vùng Nam bán cầu này nêu lên chính sách của Mỹ mà người ta người ta có thể xem đó là tuyên bố về chính sách Thái Bình Dương tức là Pacific declaration đối với toàn thể Á châu và đặc biệt nhắm vào Trung Quốc.
Mặc Lâm: Dư luận quốc tế rất chú ý tới việc ông Obama đạt được thỏa thuận của Úc cho phép Hoa Kỳ có sự hiện diện quân đội thường trực tại miền Bắc nước này. Anh có thể cho biết thỏa thuận này có ý nghĩa gì với cả hai phía?
Lưu Tường Quang: -Sự hợp tác này được đặt trên căn bản thường trực tức là kể từ năm nay và trong vài năm sắp tới thì Hoa Kỳ sẽ lần lượt chuyển quân đóng tại miền Bắc nước Úc căn cứ ở gần Darwin,
Vị trí căn cứ Darwin ở Australia. RFA graphic-map Australia Gov.
một quân số khởi đầu là 250 thủy quân lục chiến, tức là ở cấp đại đội và sau đó sẽ tăng lên 2.500 người tương đương ở cấp chiến đoàn. Sự quan trọng ở sự phối trí quân đội này là có tính cách thường trực tức là trong vài năm nữa miền Bắc nước Úc sẽ có sự hiện diện thường trực của Hoa Kỳ cũng giống như tại Okinawa của Nhật hay Guam ở Thái Bình Dương.
Sự khác biệt Guam là lãnh thổ của Hoa Kỳ và Okinawa là căn cứ của Mỹ tại Nhật nhưng tại Úc thì sự hiện diện thường trực của Mỹ nếu nhìn vào vấn đề thuần túy quân số thì 2.500 thủy quân lục chiến Mỹ không thể là một lực lượng quan trọng. Nhưng đứng về phương diện chính trị và chiến lược thì đây là diễn tiến quan trọng theo nghĩa không những Hoa kỳ có căn cứ thường trực tại Nam Thái Bình Dương mà Úc nằm giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương là một vị trí chiến lược quan trọng.
Trong trường hợp có cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chẳng hạn thì Trung Quốc có khả năng sử dụng phương tiện hỏa tiển, phi cơ hay hải quân để tấn công Okinawa hay Guam, Nhưng với khả năng hiện nay thì Trung Quốc không thể tấn công các vị trí ở miền Bắc nước Úc là chuyện khó xảy ra vì vấn đề địa lý. Miền Bắc nước Úc ở khá xa Trung Quốc nhưng tương đối gần với Mỹ, vì vậy Mỹ có thể vận dụng đề đối phó với bất cứ đe dọa nào từ Trung Quốc.
Về phương diện chính trị và chiến lược thì đây là diễn tiến quan trọng theo nghĩa không những Hoa kỳ có căn cứ thường trực tại Nam Thái Bình Dương mà Úc nằm giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương là một vị trí chiến lược quan trọng.Lưu Tường Quang
Mặc Lâm: Hôm nay theo tin tức thì Tổng thống Obama có bài diễn văn trước quốc hội lưỡng viện Úc, dư luận đánh giá về bài diễn văn này ra sao?
Lưu Tường Quang: Thông điệp gửi cho các nước Châu Á Thái Bình Dương rõ ràng trong cuộc thăm viếng này thì Tổng thống Obama, ngày thứ Năm 17 tháng 11 tức là ngày hôm nay đã đọc một bài diễn văn quan trọng tại lưỡng viện Quốc Hội Úc trong đó ông nhắn gửi đến tất cả các quốc gia tại Châu Á Thái Bình Dương là Hoa Kỳ chưa bao giờ rời khỏi Châu Á Thái Bình Dương vì Mỹ lúc nào cũng coi mình là một cường quốc hay nói cách khác coi mình là một siêu cường trong vùng này.
Hoa Kỳ xem thế kỷ Thái Bình Dương mà chúng ta thường nói thế kỷ của Châu Á là một thế kỷ quan trọng. Phải có sự lãnh đạo và góp sức của Hoa Kỳ trong việc phát triển của thế kỷ này. Sứ điệp mà ông Obama gửi cho châu Á Thái Bình Dương và đặc biệt là cho Trung Quốc là Hoa Kỳ có mặt tại đây trên căn bản thường trực và vấn đề an ninh là quan trọng số 1 mà Mỹ muốn đóng vai trò lãnh đạo để ổn định an ninh trong khu vực và do đó có thể giúp Châu Á Thái Bình Dương phát triển về kinh tế.
Thế liên hoàn Mỹ-Úc-Ấn
Sứ điệp mà ông Obama gửi cho châu Á Thái Bình Dương và đặc biệt là cho Trung Quốc là Hoa Kỳ có mặt tại đây trên căn bản thường trực và vấn đề an ninh là quan trọng số 1 mà Mỹ muốn đóng vai trò lãnh đạo để ổn định an ninh trong khu vựcMặc Lâm: Trước khi Tổng thống Obama đến Úc một ngày, Thủ tướng Julia Gillard cho rằng bà sẽ tìm sự đồng thuận để chấm dứt lệnh cấm xuất khẩu uranium cho Ấn Độ. Anh đánh giá việc này ra sao?Lưu Tường Quang
Lưu Tường Quang: -Đây là sự xoay chiều, thay đổi chính sách rất quan trọng của chính phủ lao động Úc do bà Julia Gillard làm thủ tướng. Chúng ta còn nhớ rằng vào năm 2007 đã có những quyết định song hành giữa Washington và Canberra theo đó Tổng thống George W. Bush đã đồng ý trao đổi Uranium và viện trợ kỹ thuật nguyên tử năng phụng sự hòa bình với Ấn Độ, và thủ tướng Úc lúc bấy giờ là ông John Howard đã thỏa hiệp trên căn bản nguyên tắc là Úc bằng lòng bán Uranium cho Ấn Độ.
Úc là nước có trữ lượng Uranium giàu nhất trên thế giới, khoảng 40% trữ lượng của toàn thế giới.
Từ trước tới nay cho tới năm 2007 Úc theo đuổi chính sách chỉ bán Uranium cho những nước tham gia ký tên trong công ước chống bành trướng vũ khí nguyên tử mà thôi. Cho tới khi thủ tướng John Howard thỏa thuận với tổng thống Mỹ bán Uranium cho Ấn Độ. Tuy nhiên vào năm 2008 thì thủ tướng Úc lúc bấy giờ là Kevin Rudd đã đảo ngược chính sách của ông John Howard không bán Uranium cho Ấn Độ nữa vì lý do Ấn Độ chưa phải là thành viên của hiệp ước chống vũ khí nguyên tử.
Việc bà Thủ tướng Julia Gillard loan báo một ngày trước khi Tổng thống Obama tới Úc là một việc làm có ý nghĩa vì công luận sẽ không có thời giờ để lên tiếng chống đối quyết định mới này của chính phủ Lao động.
Mặc Lâm: Những sự kiện mà cả Úc và Hoa Kỳ sắp tiến hành có thể làm Trung Quốc lo ngại hoặc giận dữ, theo anh thì Bắc Kinh có thể áp lực lên sự trao đổi mậu dịch với Canberra hay không?
Lưu Tường Quang: Cả Úc cũng như Trung Quốc đều là những quốc gia kinh doanh, giao thương trên căn bản rất thực tế. Nếu Trung Quốc không cần tới tài nguyên thiên nhiên, quặng mỏ, khí đốt hay Uranium thì có ve vãn Trung Quốc thế nào đi nữa thì nước này cũng không mua hàng hóa của Úc.
Về mặt Úc phát triển bang giao và quốc phòng với Hoa Kỳ Trung Quốc vẫn cần thiết trong việc phát triển của chính họ. Lúc nào Trung Quốc còn cần thiết phát triển thì dù Úc có đi với Hoa Kỳ thì Bắc Kinh vẫn sẽ tiếp tục mua hàng hóa của Canberra. Trao đổi giữa Trung Quốc và Úc đã lên tới 100 tỷ đô la mỗi năm và Trung Quốc là khách hàng số 1 của Úc. Trước kia thì Hoa Kỳ và Nhật là khách hàng số 1 bây giờ là Trung Quốc.
Vị trí số 1 là do nhu cầu của Trung Quốc chứ không phải là do lòng tốt của Trung Quốc.
Tôi nghĩ trong ngắn hạn có thể có những căng thẳng nho nhỏ. Cũng như trước đây vào năm 2009 khi Úc phổ biến bạch thư về quốc phòng ám chỉ Trung Quốc là mối đe dọa về an ninh và quốc phòng tại Châu Á Thái Bình Dương trong vòng hai hay ba thập niên tới thì lúc đó Bắc Kinh tỏ ý rất bất bình về nhận xét này nhưng vẫn tiếp tục mua hàng và trở thành khách hàng số một của Úc.
Do đó tôi nghĩ rằng mặc dù bán Uranium cho Ấn Độ và cho phép Hoa Kỳ có sự hiện diện quân đội trên đất Úc thì tôi nghĩ Trung Quốc cũng sẽ tiếp tục mua hàng hóa của Úc như trước vì họ cần cho sự phát triển cho chính họ.
Mặc Lâm: Xin cám ơn anh Lưu Tường Quang.
